1. Tầm quan trọng của chế độ ăn và các dưỡng chất thiết yếu cho trẻ hẹp đường mật bẩm sinh

Chế độ ăn đóng vai trò vô cùng quan trọng và thiết yếu đối với trẻ mắc hội chứng hẹp đường mật bẩm sinh. Tầm quan trọng của nó được thể hiện qua nhiều khía cạnh, ảnh hưởng trực tiếp đến sự sống còn, phát triển và chất lượng cuộc sống của trẻ.

Bù đắp sự thiếu hụt hấp thụ chất béo

Vấn đề cốt lõi ở trẻ hẹp đường mật bẩm sinh nằm ở sự tắc nghẽn dòng chảy của mật từ gan xuống ruột non. Mật, với vai trò thiết yếu trong việc nhũ hóa chất béo, tạo điều kiện cho các enzyme tiêu hóa phân hủy và hấp thu chúng một cách hiệu quả. Hậu quả trực tiếp của tình trạng này là sự suy giảm nghiêm trọng khả năng hấp thụ chất béo, dẫn đến hàng loạt vấn đề sức khỏe.

Trẻ không chỉ bị thiếu hụt calo, bởi chất béo là nguồn năng lượng đậm đặc, mà còn gặp khó khăn trong việc hấp thu các acid béo thiết yếu, vốn đóng vai trò then chốt trong nhiều chức năng của cơ thể. Sự thiếu hụt này ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển toàn diện của trẻ. Để đối phó với thách thức này, vai trò của chế độ ăn được điều chỉnh trở nên vô cùng quan trọng. Đặc biệt, việc sử dụng chất béo chuỗi trung bình (MCT), một loại chất béo dễ dàng hấp thu hơn ngay cả khi có sự thiếu hụt mật, đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp đủ calo và một phần chất béo cần thiết cho cơ thể, giúp hỗ trợ sự tăng trưởng và phát triển của trẻ.

Đảm bảo tăng trưởng và phát triển

Nhu cầu dinh dưỡng ở giai đoạn sơ sinh và trẻ nhỏ luôn ở mức cao để đáp ứng cho sự phát triển toàn diện về thể chất và trí tuệ. Tuy nhiên, trẻ mắc hẹp đường mật bẩm sinh phải đối mặt với thách thức lớn do khả năng hấp thu dưỡng chất kém, đặc biệt là chất béo, dẫn đến nguy cơ suy dinh dưỡng, chậm tăng cân, ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao và các cột mốc quan trọng khác. Chính vì lẽ đó, chế độ ăn đóng vai trò then chốt, cần được xây dựng giàu calo, protein và các dưỡng chất thiết yếu, đồng thời phải được điều chỉnh một cách khoa học để phù hợp với khả năng hấp thụ dinh dưỡng hạn chế của trẻ. Mục tiêu tối thượng là cung cấp đủ "nguyên liệu" cần thiết, giúp trẻ vượt qua những khó khăn do bệnh tật gây ra và đạt được sự tăng trưởng, phát triển tối ưu nhất có thể.

Bổ sung các vitamin tan trong chất béo

Hỗ trợ chức năng gan còn lại

Tình trạng tắc nghẽn đường mật ở trẻ hẹp đường mật bẩm sinh không chỉ cản trở dòng chảy của mật mà còn tạo ra áp lực đáng kể lên gan. Áp lực kéo dài này gây tổn thương các tế bào gan và dẫn đến quá trình xơ gan tiến triển, một biến chứng nguy hiểm. Trong bối cảnh đó, chế độ ăn đóng vai trò như một yếu tố hỗ trợ quan trọng. Một chế độ ăn cân bằng, dễ tiêu hóa, với các thành phần dinh dưỡng được điều chỉnh hợp lý, sẽ giúp giảm thiểu gánh nặng cho gan, hỗ trợ chức năng gan còn lại và có khả năng làm chậm lại quá trình tiến triển của bệnh, góp phần bảo vệ lá gan đang bị tổn thương của trẻ.

Chuẩn bị và hỗ trợ sau phẫu thuật Kasai và ghép gan

• Trước phẫu thuật: Dinh dưỡng tốt giúp trẻ có sức khỏe tốt nhất để đối phó với cuộc phẫu thuật.
• Sau phẫu thuật: Chế độ ăn phù hợp giúp phục hồi sức khỏe, hỗ trợ chức năng gan mới (sau Kasai) hoặc gan ghép, và quản lý các biến chứng có thể xảy ra.

Cải thiện chất lượng cuộc sống

Dinh dưỡng đầy đủ giúp trẻ có năng lượng, phát triển tốt hơn về thể chất và tinh thần, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống cho cả trẻ và gia đình.

2. Thực phẩm nên ăn và nên tránh cho trẻ hẹp đường mật bẩm sinh

Thực phẩm nên ăn

Sữa mẹ: Tiếp tục cho bú mẹ nếu có thể, có thể bổ sung thêm triglyceride chuỗi trung bình (MCT) theo hướng dẫn.

Sữa công thức đặc biệt: Các loại sữa công thức chứa MCT (ví dụ: Pepti-Junior, Alimentum, Pregestimil) theo chỉ định của bác sĩ.

Chất béo dễ tiêu hóa: Thêm dầu MCT vào sữa, thức ăn dặm theo liều lượng khuyến nghị của chuyên gia dinh dưỡng.

Nguồn carbohydrate: Gạo, bột gạo, bánh mì (ưu tiên loại dễ tiêu hóa), khoai tây, khoai lang (luộc, nghiền);

Rau củ quả: Rau củ quả mềm, dễ tiêu hóa (luộc, hấp, nghiền nhuyễn): cà rốt, bí đỏ, bí xanh, chuối (chín), táo (hấp)., bơ, xoài, kiwi…

Nguồn protein nạc: Thịt gia cầm bỏ da (luộc, xay nhuyễn); Cá nạc (hấp, xay nhuyễn, bỏ xương); Trứng (lòng đỏ với lượng vừa phải theo hướng dẫn); Đậu phụ (mềm, nghiền).

Các loại hạt và quả hạch: Hạnh nhân, hạt hướng dương, đậu phộng (nghiền nhỏ để tránh nghẹn).

Thực phẩm nên tránh hoặc hạn chế

Chất béo chuỗi dài:

• Các loại dầu thực vật thông thường (dầu đậu nành, dầu hướng dương, dầu ô liu - trừ khi được chuyên gia dinh dưỡng cho phép với lượng rất nhỏ).
• Bơ, margarin.
• Các loại thịt mỡ, da gia cầm.
• Các sản phẩm từ sữa nguyên kem (sữa tươi nguyên kem, sữa chua nguyên kem, phô mai béo).
• Các loại bánh ngọt, đồ chiên rán nhiều dầu mỡ.

Thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nhanh: Thường chứa nhiều chất béo không lành mạnh, natri và ít dinh dưỡng.

Thực phẩm có hàm lượng chất xơ cao: Ban đầu nên giới hạn để tránh gây đầy bụng, khó tiêu. Khi trẻ lớn hơn và hệ tiêu hóa ổn định hơn, có thể tăng dần lượng chất xơ hòa tan.

Đồ ngọt và nước ngọt: Cung cấp calo rỗng và không có nhiều giá trị dinh dưỡng.

Thực phẩm có thể gây đầy hơi: Một số loại rau như bông cải xanh, súp lơ trắng, hành tây (tùy thuộc vào dung nạp của từng trẻ).

Thực phẩm có nguy cơ gây dị ứng cao: Cần theo dõi cẩn thận khi sử dụng các loại thực phẩm mới.

Theo Sức khỏe và đời sống