Lỗ tiểu đóng thấp (lỗ tiểu lệch thấp) là bất thường ở dương vật, trong đó lỗ tiểu không nằm ở đầu dương vật mà nằm bên dưới và/hoặc xa hơn về phía sau. Phẫu thuật là biện pháp điều trị chủ yếu để điều trị lỗ tiểu đóng thấp.

Nguyên nhân gây ra bất thường này vẫn chưa được biết. Tùy thuộc vào vị trí của khuyết tật lỗ tiểu đóng thấp, có thể thực hiện các ca phẫu thuật khác nhau. Theo TS.BS. Nguyễn Thành Như - chuyên khoa Nam học, cứ trong 300 trẻ nam sinh ra có 1 trẻ bị lỗ tiểu đóng thấp. Thay vì nằm ở đầu dương vật, lỗ tiểu chuyển dịch vị trí, nằm ở mặt dưới dương vật.

BS. Nguyễn Thành Như cho biết: Tật lỗ tiểu đóng thấp chỉ có thể điều trị bằng phẫu thuật. Điều trị lỗ tiểu đóng thấp đã trở thành thường quy ở các chuyên khoa tiết niệu nhi, nam khoa hay chấn thương tạo hình. Nhiều trường hợp nặng, bệnh nhân phải đi tiểu ngồi, sẽ phải vừa trải qua phẫu thuật chỉnh thẳng dương vật vừa tạo hình niệu đạo (ống tiểu mới).

Lỗ tiểu đóng thấp là một bất thường về niệu đạo cần được phẫu thuật càng sớm càng tốt trước khi trẻ đi học, tốt nhất trước khi trẻ 2 tuổi. Việc thực hiện phẫu thuật sớm giảm yếu tố tâm lý tự ti của trẻ, sẹo mổ liền tốt hơn, tỷ lệ biến chứng sau mổ cũng ít hơn so với thực hiện phẫu thuật khi trẻ đã lớn (lớn hơn 4 tuổi). Thông thường, thời gian nằm viện từ 7-14 ngày. Người chăm sóc bệnh nhân cần theo dõi để nhận biến biến chứng nếu có xảy ra.

1. Tầm quan trọng của chăm sóc dinh dưỡng sau phẫu thuật lỗ tiểu đóng thấp

Chăm sóc dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi của trẻ sau phẫu thuật lỗ tiểu đóng thấp. Một chế độ ăn uống hợp lý sẽ giúp trẻ mau lành vết thương, tăng cường hệ miễn dịch và đảm bảo sự phát triển toàn diện.

Sau phẫu thuật, thường trẻ có thể bắt đầu uống ngay khi hoàn toàn tỉnh táo sau phẫu thuật. Khi trẻ uống tốt, bác sĩ sẽ hướng dẫn cho trẻ ăn một chế độ ăn nhẹ. Khuyến khích trẻ tăng lượng chất lỏng hấp thụ mỗi ngày. Trẻ sơ sinh có thể bú mẹ hoặc bú bình sau khi tỉnh táo sau phẫu thuật.

2. Các chất dinh dưỡng cần thiết giúp trẻ nhanh hồi phục sau phẫu thuật

Đảm bảo đủ protein: Protein rất quan trọng cho quá trình lành vết thương. Các nguồn protein tốt bao gồm thịt nạc băm hoặc xay nhuyễn (gà, cá, heo), trứng (nấu chín mềm), đậu phụ nghiền.

Bổ sung vitamin và khoáng chất:

• Vitamin C: Tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ lành thương (nước cam, quýt pha loãng, đu đủ).
• Vitamin A: Tốt cho da và niêm mạc (cà rốt nghiền, bí đỏ nghiền).
• Kẽm: Tham gia vào quá trình lành vết thương (thịt, hải sản nghiền).

Cung cấp chất xơ: Khi trẻ tiêu hóa tốt hơn, có thể bổ sung chất xơ từ rau củ quả mềm để tránh táo bón (chuối nghiền, đu đủ).

3. Hướng dẫn chăm sóc dinh dưỡng chi tiết

3.1. Nguyên tắc chung khi chăm sóc trẻ sau phẫu thuật lỗ tiểu đóng thấp

Mặc dù không có một nghiên cứu cụ thể nào chỉ về chế độ ăn chuẩn cho riêng phẫu thuật lỗ tiểu đóng thấp nhưng các nghiên cứu về dinh dưỡng hậu phẫu nói chung ở trẻ em đều nhấn mạnh các nguyên tắc như sau:

Thức ăn mềm, dễ tiêu hóa: Nguyên tắc này nhằm giảm áp lực lên hệ tiêu hóa sau phẫu thuật, thường được khuyến cáo trong hầu hết các hướng dẫn chăm sóc hậu phẫu đường tiêu hóa và các phẫu thuật khác ở trẻ em. Trong giai đoạn đầu sau phẫu thuật, hệ tiêu hóa của trẻ có thể còn nhạy cảm. Nên ưu tiên các thức ăn mềm, lỏng, dễ tiêu hóa để tránh gây áp lực lên đường tiêu hóa và vết mổ.

Đảm bảo đủ dinh dưỡng (protein, vitamin, khoáng chất): Đây là nguyên tắc cơ bản của dinh dưỡng học, đặc biệt quan trọng trong giai đoạn phục hồi để hỗ trợ lành thương và phát triển. Các thực phẩm đảm bảo cung cấp đủ năng lượng, protein, vitamin và khoáng chất để hỗ trợ quá trình lành thương và phát triển của trẻ. Nhu cầu cụ thể về từng chất dinh dưỡng có thể tham khảo trong các bảng khuyến nghị dinh dưỡng (RDAs) cho trẻ em theo độ tuổi.

Đủ nước: Mất nước là nguy cơ thường gặp sau phẫu thuật, đặc biệt khi có dùng thuốc hoặc sốt. Việc bù đủ nước được khuyến cáo trong mọi hướng dẫn chăm sóc hậu phẫu. Duy trì đủ lượng nước trong cơ thể là rất quan trọng, đặc biệt khi trẻ dùng thuốc hoặc có thể bị sốt nhẹ sau phẫu thuật.

An toàn vệ sinh thực phẩm: Đây là nguyên tắc cơ bản để phòng ngừa nhiễm trùng, đặc biệt quan trọng sau phẫu thuật khi hệ miễn dịch còn yếu. Đảm bảo thức ăn được chế biến và bảo quản hợp vệ sinh để tránh nhiễm trùng.

Tránh táo bón: Táo bón có thể gây áp lực lên vùng phẫu thuật, thường được đề cập trong hướng dẫn chăm sóc hậu phẫu vùng bụng và tiết niệu.

3.2. Chế độ ăn cho trẻ sau phẫu thuật lỗ tiểu đóng thấp

Giai đoạn ngay sau phẫu thuật (1-2 ngày đầu):

Chất lỏng: Cho trẻ uống các loại chất lỏng dễ tiêu hóa như nước lọc, nước điện giải (Oresol theo chỉ dẫn của bác sĩ), nước trái cây loãng (táo, lê), nước canh rau loãng. Tránh các loại nước ép có vị chua hoặc chứa nhiều đường.

Thức ăn mềm, lỏng: Nếu trẻ cảm thấy đói, có thể cho ăn từng chút một các loại thức ăn mềm, lỏng như cháo loãng, súp loãng, bột dinh dưỡng pha loãng. Tránh các thức ăn đặc, khó tiêu.

Theo dõi: Quan sát phản ứng của trẻ sau khi ăn uống, nếu có dấu hiệu nôn trớ, đau bụng, cần báo ngay cho nhân viên y tế.

Giai đoạn phục hồi (sau 2 ngày phẫu thuật):

Tăng dần độ đặc của thức ăn: Dần dần chuyển sang các loại thức ăn mềm, nghiền nhuyễn như cháo đặc hơn, súp đặc, cơm nhão, khoai tây nghiền, rau củ luộc mềm nghiền.

Chia nhỏ bữa ăn: Cho trẻ ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày (5-6 bữa) thay vì 3 bữa chính để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa.

Khuyến khích uống đủ nước: Duy trì lượng nước cần thiết cho cơ thể.

Theo dõi: Quan sát tình trạng tiêu hóa của trẻ, nếu có táo bón hoặc tiêu chảy, cần điều chỉnh chế độ ăn và tham khảo ý kiến bác sĩ. Dần dần, trẻ sẽ trở lại chế độ ăn bình thường và có thể ăn bất kỳ loại thức ăn nào mà bé thích.

3.3. Thực phẩm nên tránh

• Thực phẩm chế biến sẵn: Thường chứa nhiều muối, đường, chất béo không lành mạnh và chất bảo quản, không tốt cho quá trình phục hồi.
• Đồ ăn nhanh: Nghèo dinh dưỡng và khó tiêu hóa.
• Thực phẩm cay nóng: Có thể gây kích ứng đường tiêu hóa.
• Thực phẩm nhiều dầu mỡ khó tiêu hóa. Nên tránh thức ăn nhiều chất béo hoặc thức ăn vặt trong khoảng 24 giờ sau phẫu thuật.
• Đồ uống có gas: Có thể gây đầy bụng, khó chịu.
• Các loại thực phẩm mà trẻ có tiền sử dị ứng.

Cha mẹ và người chăm sóc cần tạo môi trường ăn uống thoải mái, tránh ép buộc trẻ ăn quá nhiều nếu trẻ chưa sẵn sàng. Cha mẹ nên cố gắng giảm hoạt động của con mình trong 24 giờ sau phẫu thuật. Trẻ sẽ cần sự giám sát của người lớn trong thời gian này.

Thời gian phục hồi hoàn toàn sau phẫu thuật lỗ tiểu đóng thấp có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ phức tạp của ca phẫu thuật và cơ địa của từng trẻ. Hãy kiên nhẫn và tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng trong suốt quá trình chăm sóc.

Theo Sức khỏe và đời sống